Πώς να χτίσετε υγιείς και λειτουργικές σχέσεις

Mήπως η γιορτή των ερωτευμένων δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας ακόμα προκατασκευασμένος μύθος στη ζωή μας; Ο ερωτευμένος άνθρωπος αναπτύσσει εξάρτηση, καταλαμβάνεται από εμμονή και ζει σε συνθήκες πάθους και εξιδανικεύσεις. Μοιάζει να έχει ανάγκη γιορτής;

Τελικά η γιορτή των ερωτευμένων ίσως είναι η «ευκαιρία» των εμπόρων για να αναθερμάνουν την αγορά και το άλλοθι όσων δεν είναι ερωτευμένοι. Πολλοί άνθρωποι, δυστυχώς, γιορτάζουν την ημέρα των ερωτευμένων και όλο τον υπόλοιπο χρόνο αφήνουν το γάμο ή τη σχέση τους στην τύχη!

Ο καλύτερος τρόπος να γιορτάσει κανείς μια σχέση δεν είναι η μέρα του Αγίου Βαλεντίνου, αλλά η επένδυση χρόνου με στόχο την προσπάθεια να την κάνει καλύτερη. Κάθε σχέση έχει αναμφίβολα τα προβλήματά της, όμως η εμπειρία των ειδικών και σχετικές έρευνες πιστοποιούν ότι μπορεί να αυτορυθμίζεται, όταν έχουν συμφωνηθεί από τους συντρόφους αμοιβαίοι κανόνες. Μπορείτε λοιπόν και εσείς να δημιουργήσετε ένα θεμελιώδες κανονιστικό πλαίσιο στη σχέση σας. Ας το ονομάσουμε το «Σύνταγμα» της σχέσης, κατά αναλογία του Συντάγματος μιας χώρας.

Το πλαίσιο αυτό είναι μια συνεννόηση μεταξύ των ανθρώπων σε μια σχέση, γάμο ή μεγαλύτερη οικογένεια. Χρειάζεται φυσικά αυτοδέσμευση στην τήρησή του, αλλά δίνει και περιθώρια για αναθεώρηση, όταν κάτι δεν λειτουργεί. Παραθέτουμε έναν επιγραμματικό άξονα, πάνω στον οποίο μπορείτε να βασίσετε τη δική σας εκδοχή. Απαντήστε στα ερωτήματα που φαντάζεστε ότι απορρέουν από κάθε ενότητα – προσθέστε και δικές σας ενότητες, αν χρειάζεται. Φυσικά εκτός από μολύβι και χαρτί είναι απαραίτητη η συμφωνία, καθώς και η ενεργητική παρουσία του/της συντρόφου σας. Στο τέλος θα έχετε μπροστά σας το πρώτο «Σύνταγμα» της σχέσης σας!

Το Σύνταγμα της Συμβίωσης

1^ο Η σχέση

• Τρόποι συμπεριφοράς και έκφρασης συναισθημάτων
• Ο έλεγχος και η εξουσία

2^ο Οι υποχρεώσεις

• Πώς μοιράζονται οι δουλειές
• Ποιος και τι αναλαμβάνει

3^ο Οι συγκρούσεις

• Τι δεν επιτρέπεται
• Πώς επιδιώκεται η επίλυση
• Πώς αποκαθίσταται η ισορροπία

4^ο Όρια και ιδιωτικότητα

• Πού και πώς μπαίνουν οι διαχωριστικές
• Ποιος και τι μπορεί να κάνει

5^ο Διαδικασίες για τους άλλους

• Κανόνες για συγγενείς
• Κανόνες για φίλους

Τα περισσότερα ζευγάρια που επισκέπτονται ψυχολόγο για τη βελτίωση της σχέσης τους κάνουν το λάθος να επικρίνουν, να κατακρίνουν και να κατηγορούν ο ένας τον άλλον, να χρησιμοποιούν απειλές και να λένε πολύ συχνά όχι. Τα παραπάνω μπορούν να συνοδεύονται και από καταστάσεις κρίσης που προκαλούνται από μια μη επιθυμητή εγκυμοσύνη, την ανακάλυψη απιστίας, τους καυγάδες που οδηγούν σε χειροδικία ή παρεμβάσεις τρίτων, την εξάρτηση από ουσίες ή αλκοόλ κ.α. Μια λειτουργική σχέση μπορεί και αυτή να αντιμετωπίσει μια κρίση, ωστόσο η επίλυση της είναι πιο εύκολη και πολλές φορές μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την παρέμβαση του ειδικού.

Τέλος να θυμάστε ότι αφιερώνοντας χρόνο στη σχέση σας, αναβαθμίζετε την ποιότητά της. Αν αξιοποιήσετε και όσα διαβάσατε παραπάνω θα ανταμειφθείτε για την προσπάθειά σας. Μπορείτε να δομήσετε μια σχέση καταφύγιο από το στρες, το άγχος, τους φόβους και τις αμφιβολίες σας. Θυμηθείτε ότι η επιτυχία εξαρτάται από εσάς και το σύντροφό σας – είναι δηλαδή στο χέρι σας! Στις σημερινές δύσκολες συνθήκες ζωής υπάρχουν λίγα που να αξίζουν όσο μια ισορροπημένη, ποιοτική και αμφίδρομη σχέση.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Επταήμερη», Αρ. φύλλου 23, Παρασκευή 4 Φεβρουαρίου 2005

© Βασίλειος Ν. Θεοδώρου

Η Κατάθλιψη

Η κατάθλιψη είναι μια ευρύτατα διαδεδομένη ασθένεια. Το 25% του πληθυσμού έχει βιώσει στη διάρκεια της ζωής του ένα τουλάχιστον επεισόδιο κατάθλιψης. Παρουσιάζεται με διπλάσια συχνότητα στις γυναίκες από ότι στους άνδρες. Ο όρος προέρχεται από τις λέξεις «πιέζω», «καταπιέζω», «συνθλίβω», που συχνά χαρακτηρίζουν κυριολεκτικά τις επιπτώσεις της ασθένειας στον άνθρωπο. Γνωρίζουμε την ύπαρξή της από την εποχή του Ιπποκράτη, ο οποίος την ονόμασε μελαγχολία.

Σήμερα περιγράφουμε ως μελαγχολία την προσωρινή και συνηθισμένη συναισθηματική αντίδραση σε αγχογόνα γεγονότα της ζωής. Η κατάσταση αυτή δεν συνοδεύεται από συγκεκριμένη συμπτωματολογία και περνά σε λίγες ώρες ή μέρες. Αντίθετα η κατάθλιψη είναι μια διαταραχή της διάθεσης, που εμφανίζεται με δυο μορφές, ως Μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο (επεισοδιακή μορφή) και ως Δυσθυμία, η οποία είναι ηπιότερη, χρόνια και παρουσιάζει διακυμάνσεις .

Κατάθλιψη λοιπόν δεν είναι απλά η κακή διάθεση, αλλά μια έντονη και γενικευμένη ασθένεια με τα παρακάτω κύρια χαρακτηριστικά που αδιάλειπτα επιμένουν για τουλάχιστον δυο εβδομάδες και συνοδεύονται από έκπτωση της επαγγελματικής και κοινωνικής λειτουργικότητας:

• Αρνητικό συναίσθημα, συνήθως λύπη και ανηδονία.
• Αρνητική οπτική για τα πράγματα – ιδίως για τον εαυτό και το μέλλον.
• Παθητική συμπεριφορά και απόσυρση από συνήθεις δραστηριότητες.
• Απώλεια κίνητρων και ενδιαφέροντος (πιθανώς και σκέψεις για αυτοκτονία).
• Ενοχλήσεις στο αυτόνομο (φυτικό) νευρικό σύστημα, όπως απώλεια όρεξης, κόπωση, αϋπνία, έλλειψη ερωτικής επιθυμίας.
• Σωματικές ενοχλήσεις, πονοκέφαλος, δυσκολία στην αναπνοή, δυσκοιλιότητα κ.α.

Η κατάθλιψη διαφοροποιείται ανάλογα με την ένταση και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων σε ελαφρά, μέτρια και βαριά και πολλές φορές συνυπάρχει με άλλα προβλήματα, όπως οι αγχώδεις διαταραχές. Μπορεί να έχει οργανικά αίτια, αφού πολλές ασθένειες και κάποια φάρμακα μπορεί να οδηγήσουν σε κατάθλιψη. Σε αυτή την περίπτωση είναι απαραίτητη η λεπτομερής εξέταση του ιστορικού του ασθενούς και η διενέργεια συγκεκριμένων ιατρικών εξετάσεων. Επίσης μπορεί να σχετίζεται με συνήθη γεγονότα της ζωής όπως ο αποχωρισμός, το διαζύγιο, η εφηβεία, η συνταξιοδότηση ή ακραίες καταστάσεις, όπως ο θάνατος κοντινού προσώπου, οι φυσικές και τεχνητές καταστροφές κ.α. Άλλες φορές τα αίτια έναρξής της δεν είναι φανερά. Ανάλογα με την ηλικία μπορεί να έχει και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά π.χ. στους ηλικιωμένους συχνά επιφέρει εικόνα ψευδοάνοιας.

Η κατάθλιψη δεν είναι αδυναμία ή απώλεια της αυτοπεποίθησης, ούτε ελάττωμα του χαρακτήρα ή της προσωπικότητας. Τα αίτιά της, βάσει της βιολογικής θεωρίας, οφείλονται σε ανεπάρκεια δυο νευροδιαβιβαστών (ουσίες που μεταβιβάζουν τη νευρική διέγερση μεταξύ των νευρικών κυττάρων του εγκέφαλου), της σεροτονίνης και της νοραδρεναλίνης. Σε πολλούς ασθενείς η παραπάνω θεωρία δεν αποδείχθηκε, έτσι στις δεκαετίες ΄60 και ’70 διατυπώθηκε, συμπληρωματικά, η Γνωσιακή θεωρία του Α.Τ. Μπέκ, σύμφωνα με την οποία η κατάθλιψη αποτελεί μια μαθημένη αντίδραση στο περιβάλλον. Από την παιδική ηλικία, το μετέπειτα καταθλιπτικό άτομο, έχει μάθει να υποτιμά τον εαυτό του, με αποτέλεσμα να δαπανά πολύ ενέργεια για να «επιτύχει» και να το «αποδεχθούν». Η σκέψη του χαρακτηρίζεται από αρνητισμό για τον εαυτό, το περιβάλλον και το μέλλον του. Με την πρώτη αποτυχία ή κρίση, ιδίως στις διαπροσωπικές σχέσεις, βυθίζεται στην κατάθλιψη.

Αν αναγνωρίσετε κάποια σημάδια κατάθλιψης, πρέπει να ζητήσετε βοήθεια από ειδικό. Πρόκειται για ασθένεια που θεραπεύεται επιτυχώς σε μεγάλο ποσοστό με αντικαταθλιπτικά φάρμακα ή ψυχοθεραπεία ή συνδυασμό των δυο. Η καταλληλότερη μορφή ψυχοθεραπείας για την κατάθλιψη είναι αποδεδειγμένα η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική θεραπεία.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Επταήμερη», Αρ. φύλλου 31, Παρασκευή 1 Μαρτίου 2005

© Βασίλειος Ν. Θεοδώρου