Η εφηβεία είναι μια αναπτυξιακή φάση με τεράστιες ψυχοσωματικές αλλαγές. Οι μεταβολές που σημειώνονται οφείλονται κατά κύριο λόγο στη λειτουργία της υπόφυσης και των γεννητικών αδένων. Οι αλλαγές που παρατηρούνται στην εξωτερική εμφάνιση των εφήβων είναι θεαματικές και αποδίδονται, κυρίως στην ωρίμανση της λειτουργίας του γενετήσιου συστήματος. Τα χαρακτηριστικά της εφηβείας διαφέρουν όχι μόνο ανάμεσα στα δυο φύλα, αλλά και από άτομο σε άτομο.
Οι έφηβοι ανήκουν ταυτόχρονα σε δύο κόσμους, στον κόσμο των παιδιών και στον κόσμο των ενηλίκων. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι οι έντονες διακυμάνσεις στη συμπεριφορά και στη διάθεση με αποτέλεσμα αφενός να προσεγγίζονται ιδιαίτερα δύσκολα και αφετέρου η επικοινωνία μαζί τους να δυσχεραίνεται. Πολλά μάλιστα, από τα προβλήματά τους σχετίζονται και με τις διαπροσωπικές σχέσεις, τις φιλίες και την εικόνα του εαυτού τους, καθώς αποκτούν σταδιακά την αίσθηση της ταυτότητας και αποσαφηνίζουν τον κοινωνικό τους ρόλο.
Η εξωτερική εμφάνιση συνδέεται στην εφηβεία με τη δύναμη, την ωριμότητα, την ομορφιά, την εξυπνάδα κ.α. Έτσι οι έφηβοι συγκρίνονται καθημερινά με τους σωματικά αναπτυγμένους συνομήλικούς τους και αισθάνονται ανασφαλείς ή μη επιθυμητοί σεξουαλικά.
Εξάλλου οι ορμονικές μεταβολές επιβάλλουν μια αυξημένη ερωτική διάθεση, ενώ η άγνοια και ο φόβος καλλιεργούν μια λανθασμένη αντίληψη γύρω από το σεξ. Οι ραγδαίες αλλαγές στο σώμα και στις αναλογίες των εφήβων, μπορεί να προκαλέσουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, μελαγχολία και εσωστρέφεια. Έως ότου αποκτήσουν επίγνωση για το πώς είναι το σώμα τους και πώς τους βλέπουν οι άλλοι, οι έφηβοι χρειάζονται υποστήριξη και ενθάρρυνση από το οικείο περιβάλλον. Συχνά όμως η τάση τους να διαφέρουν και να εκφράζουν αντιρρήσεις σε κάθε τι παγιωμένο, προκαλεί τη δυσαρέσκεια του κοινωνικού περίγυρου και συγκρούσεις στην οικογένεια. Οι γονείς θα πρέπει να δείχνουν κατανόηση και υπομονή. Αν έχετε παιδί στην εφηβεία:
- Ακούστε με προσοχή τα προβλήματα των εφήβων, ακόμη και αν αυτά αφορούν το σεξ, χωρίς να βιάζεστε να βγάλετε συμπεράσματα σχετικά με τα κίνητρα ή τις αντιλήψεις τους.
- Προσπαθήστε να δείτε αντικειμενικά τη δική σας συμπεριφορά σας – ενδεχομένως κάποιες φορές να αποτελεί αφετηρία για την εκδήλωση επιθετικότητας ή αντιδράσεων του/της έφηβου.
- Χρησιμοποιήστε χιούμορ – συχνά είναι πολύ βοηθητικό στην επικοινωνία με τους εφήβους και βοηθά στο να εκτονώνονται οι εντάσεις.
- Θυμηθείτε ότι μπορούν εύκολα να κάνουν αυτό που θέλουν εν αγνοία σας, επομένως είναι σημαντικό οι σχέσεις σας να στηρίζονται στον ειλικρινή και ανοικτό διάλογο για οποιοδήποτε θέμα.
- Δείξτε ψυχραιμία και ανοχή σε τυχόν προβλήματα που μπορεί να προκαλέσουν οι έφηβοι με τη συμπεριφορά τους – χρειάζονται υποστήριξη και καθοδήγηση, αφού όπως η εμφάνισή τους έτσι και ο τρόπος σκέψης τους βρίσκεται ανάμεσα στην παιδική ηλικία και στην ενηλικίωση.
- Μην δίνετε στους έφηβους την εντύπωση ότι τους κρίνετε ή τους κοροϊδεύετε – στην ευαίσθητη αυτή ηλικία είναι πολύ εύκολο να δημιουργηθούν στα παιδιά λανθασμένες αντιλήψεις.
- Μπορεί κάποια στιγμή να αισθανθείτε ένα αδιέξοδο και να σας είναι εξαιρετικά δύσκολο να ελέγξετε τη συμπεριφορά του παιδιού σας – μην διστάσετε να συμβουλευτείτε έναν ειδικό και να συζητήσετε από κοινού εξειδικευμένους τρόπους αντιμετώπισης του προβλήματος που σας απασχολεί.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Επταήμερη», Αρ. φύλλου 25, Παρασκευή 18 Φεβρουαρίου 2005
© Βασίλειος Ν. Θεοδώρου
