Στη μυθολογία καταγράφεται ότι η παρουσία του θεού Πάνα συνοδευόταν με φόβο και θόρυβο και προκαλούσε μεγάλη αναστάτωση στους ανυποψίαστους ταξιδιώτες. Η λέξη πανικός παραπέμπει μέχρι σήμερα στην αναστάτωση αυτή.
Δυστυχώς όμως παραπέμπει και στην κλινική της όψη, δηλαδή στην ασθένεια της διαταραχής πανικού (ΔΠ). Κύριο χαρακτηριστικό της ΔΠ είναι οι επαναλαμβανόμενες κορυφώσεις άγχους, που δεν σχετίζονται φαινομενικά με κάποιο συγκεκριμένο ερέθισμα. Κατά τη διάρκεια των κρίσεων πανικού εμφανίζεται ξαφνικά ένα έντονο αίσθημα φόβου που συνοδεύεται από την αίσθηση ότι κάτι κακό θα συμβεί, ότι το άτομο θα χάσει τον έλεγχο, θα «τρελαθεί», ότι κινδυνεύει η ζωή του. Παράλληλα εμφανίζονται και αρκετά έντονα σωματικά συμπτώματα όπως ταχυκαρδία, πόνος στο στήθος, αίσθηση ασφυξίας, λαχάνιασμα, κράμπες, ζαλάδα και αίσθηση αλλοιωμένης πραγματικότητας Στη συμπεριφορά κυριαρχούν η τάση φυγής, τις περισσότερες φορές χαοτικά και πιεστικά, ή το πάγωμα (αδυναμία κίνησης). Οι κρίσεις αυτές διαρκούν στην πραγματικότητα λίγα λεπτά, αλλά λόγω της έντασης μπορεί να εκληφθούν ως μεγάλης διάρκειας. Μετά το πέρας της κρίσης επέρχεται εξάντληση, αναστάτωση και φόβος. Κατά την περίοδο που ακολουθεί υπάρχει, συνήθως, έντονο άγχος και ανησυχία για το ενδεχόμενο μιας νέας κρίσης. Η έλευση ή η συχνότητα των κρίσεων είναι απρόβλεπτη. Το άτομο συνηθίζει να αποφεύγει καταστασεις κατά τις οποίες βίωσε πανικό με συχνό επακόλουθο την ανάπτυξη αγοραφοβίας, ενός άλλου παράλογου φόβου που οδηγεί σταδιακά στην απομόνωση και την αποξένωση.
Σε κάθε περίπτωση, πριν διαγνώσουμε διαταραχή πανικού, πρέπει να αποκλείσουμε την ύπαρξη σωματικών αιτιών όπως υπογλυκαιμία, υπερθυρεοειδισμό, υποθυρεοειδισμό, πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδας, κρίσεις ταχυκαρδίας, βαριά αναιμία. Συνήθως τα αίτια αυτά μπορούν να διαγνωστούν με ιατρικές εξετάσεις. Τέλος πρέπει να αποκλεισθεί η περίπτωση να οφείλονται σε κατάχρηση εξαρτησιογόνων ουσιών (καφεΐνη, αλκοόλ ή φαρμάκων).
Τα αίτια εμφάνισης των κρίσεων πανικού είναι βιολογικά και ψυχολογικά. Όσον αφορά στα βιολογικά σχετίζονται με την κληρονομική ευαισθησία κάποιων κέντρων του εγκεφάλου ορισμένων ανθρώπων που οδηγούν σε λανθασμένους συναγερμούς κινδύνου. Από την άλλη στα ψυχολογικά συγκαταλέγεται η εκπαίδευση του ατόμου να ερμηνεύει καταστροφικά τα όποια σωματικά συμπτώματα και να οδηγείται σε έναν φαύλο κύκλο που κορυφώνεται με την κρίση πανικού.
Οι ασθενεις με διαταραχή πανικού επισκέπτονται συχνά εξωτερικά ιατρεία και εφημερεύοντα νοσοκομεία και κάνουν πολλές ιατρικές εξετάσεις πριν διαγνωστούν σωστά. Ένας λόγος είναι ότι θεωρούν ότι έχουν πάθει έμφραγμα ή εγκεφαλικό. Συχνά οι αμφιβολίες τους παραμένουν, παρά τις διαβεβαιώσεις που λαμβάνουν, καθώς δυσκολεύονται να δεχθούν ότι πρόκειται για μια ψυχολογική ασθένεια που οφείλεται στο άγχος.
Οι κρίσεις πανικού είναι μια ιάσιμη διαταραχή άγχους, για την οποία επαρκεί τις περισσότερες φορές η ψυχολογική θεραπεία. Από τις μέχρι σήμερα έρευνες αποτελεσματικότητας αποδεικνύεται ότι η θεραπεία συμπεριφοράς είναι η πλέον κατάλληλη μορφή ψυχοθεραπείας για τη διαταραχή πανικού. Στις λίγες περιπτώσεις που κρίνεται απαραίτητο, μπορεί να χορηγηθούν κατάλληλα φάρμακα από ψυχίατρο.
Η διαταραχή πανικού εμφανίζεται στο 2 έως 6% του πληθυσμού. Πλήττει περισσότερο τις γυναίκες, με διπλάσια συχνότητα από τους άνδρες.
Αν αναγνωρίζετε στα παραπάνω το πρόβλημά σας, φροντίστε να ενημερωθείτε περισσότερο μέσα από ειδικά φυλλάδια, βιβλία ή το διαδίκτυο και μην διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια. Μακροχρόνια οι κρίσεις πανικού οδηγούν σε σοβαρά ψυχοκοινωνικά προβλήματα που μπορείτε να αποφύγετε!
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Επταήμερη», Αρ. φύλλου 39 , Παρασκευή 27 Μαΐου 2005
© Βασίλειος Ν. Θεοδώρου
